جنگ جهانی ارزی در چین
بانک مرکزی چین روز سه‌شنبه ۱۲ آگوست ۲۰۱۵ ـ ۲۱ مرداد ۱۳۹۴ ـ، ارزش رسمی یوآن را ۲ درصد در برابر دلار کاهش داد. این کاهش ارزش پول ملی (یوآن) بیشترین میزان از سال ۱۹۹۴ یعنی زمان به کارگیری سیستم مدرن نرخ ارز به شمار می‌رود. این کاهش ناگهانی و غیرمنتظره ارزش پول توسط بانک مرکزی چین نشان‌‌دهنده نگرانی‌های فزاینده‌ی پکن درباره نرسیدن به هدف رشد اقتصادی ۷ درصدی در سال جاری است. گرچه بانک‌های دولتی چین تحت فشار قرار دارند که با شرایط آسان به شرکت‌های سرمایه‌گذار در کارخانه‌ها و تجهیزات جدید وام اعطا کنند، اما باز هم رشد اقتصادی کند است. این در شرایطی است که دولت نیز به سرعت درحال سرمایه‌گذاری در خطوط راه‌آهن سریع‌السیر و دیگر پروژه‌های زیرساختی است.
ازسوی دیگر، سقوط سریع بورس شانگهای و بورس شنزن که در اواخر ژوئن و اوایل ژوئیه رخ داد و تنها با مداخله دولت متوقف شد، به تقاضای مصرف‌کننده در چین لطمه زده است. خودروسازان نخستین گروهی هستند که تحت تأثیر این کاهش تقاضا قرار گرفته‌اند و کاهش فروش را در ماه ژوئیه گزارش دادند. برای مثال، شرکت فورد موتور چین هفته گذشته اعلام کرد که فروش این شرکت در ماه ژوئیه نسبت به همین ماه در سال گذشته با کاهش ۶ درصدی روبه‌رو شده است.
اقدام چین در کاهش ارزش یوآن وضع دشواری را پیش‌روی دولت اوباما قرار می‌دهد. در سال‌های اخیر وزارت خزانه‌داری آمریکا دیپلماسی آرامی را در پیش گرفته است تا چین را ترغیب کند که سیاست‌های نرخ ارز را آزاد نماید. چین طی دهه‌ی گذشته افزایش ارزش یوآن را کند کرده است.
بسیاری از نمایندگان کنگره‌ی آمریکا مدت‌ها است که چین را متهم می‌کنند که از طریق کاهش ارزش یوآن، به‌طور ناعادلانه بخش تولیدی خود را به قیمت از میان رفتن مشاغل آمریکایی توسعه داده است. اکنون کاهش دوباره ارزش یوآن، آن انتقادها را شعله‌ور خواهد کرد. مسأله‌ای که این نگرانی‌ها را تایید می‌کند این است که بانک مرکزی چین اعلام کرد برای محاسبه‌ی نرخ رسمی روزانه یوآن در برابر دلار، نرخ رسمی که صبح روز قبل تعیین شده بود مبنا قرار نمی‌گیرد، بلکه نرخی که در پایان کار بازار به دست آمده، اساس تعیین نرخ جدید خواهد بود.
ضعف اقتصادی چین به این معنی است که آزادسازی نرخ ارز به روی نیروهای بازار، کاهش بیشتر ارزش یوآن را در پی خواهد داشت نه افزایش این پول را. این مسأله به نوبه‌ی خود موجب می‌شود کالاهای چینی در ایالات‌متحده و اروپا رقابتی‌تر شوند. به گزارش سی‌ان‌ان، اگر دیگر کشورهای آسیایی نیز تصمیم بگیرند در واکنش به اقدام چین ارزش پول‌هایشان را کاهش دهند، این مسأله به یک «جنگ ارزی» منجر خواهد شد. آلیشیا هررو، از مرکز مدیریت دارایی ناتیکسیس، می‌گوید:
«ما معتقدیم که بعید است بانک مرکزی چین اجازه دهد ارزش یوآن خیلی سریع کاهش یابد. این بانک باید نشان دهد که کاهش ارزش یوآن تحت کنترل است.»
بانک مرکزی چین تأکید کرده است که این تغییر سیاست بخشی از برنامه اصلاحاتی است که به نیروهای بازار امکان می‌دهد نفوذ بیشتری بر تعیین ارزش یوآن داشته باشند. این بانک در بیانیه‌ای آورده است:
«اصلاح مکانیزم تعیین ارزش یوآن ادامه خواهد یافت و با جهت‌یابی بازار به پیش خواهد رفت. بازار نقش بزرگی در تعیین ارزش یوآن ایفا خواهد کرد.»
اسوار اس. پراساد، استاد اقتصاد دانشگاه کرنل، می‌گوید:
«بانک مرکزی چین سرانجام در بحث حمایت از یوآن تسلیم شده است. اما همزمان با مداخله کمتر در ارزش پول، به‌وسیله ترکیب کاهش ارزش پول با نرخ ارزی که بیشتر به نرخ بازار نزدیک است، از شدت انتقادها کاسته است.»
ایالات‌متحده و نهادهایی مانند صندوق بین‌المللی پول بارها از چین خواسته‌اند در مدیریت ارزش یوآن مداخله نکند. انجام اصلاحات مبتنی بر بازار، تلاش چین برای وارد کردن یوآن به سبد نرخ ارز مورد استفاده توسط صندوق بین‌المللی پول را تقویت می‌کند. چین تمایل خود را برای داخل کردن یوآن در سبد ارزی صندوق بین‌المللی پول اعلام کرده است. این سبد در حال حاضر شامل دلار، یورو، پوند بریتانیا و ین ژاپن است. ورود یوآن به سبد ارزی صندوق بین‌المللی پول به این واحد ارزی اعتبار قابل توجهی می‌بخشد و در معاملات بین‌المللی استفاده از این پول افزایش خواهد یافت.
یک دهه است که موضوع واحد پول چین به‌طور جهانی مورد مجادله بوده است. چین در سال ۲۰۰۵ به ثابت نگه داشتن ارزش یوآن در برابر دلار پایان داد و اجازه داد ارزش یوآن در برابر دلار به کندی افزایش یابد. اولین دوره افزایش ارزش یوآن از ژوئیه ۲۰۰۵ تا اوت ۲۰۰۸ اتفاق افتاد، اما این روند به دلیل بحران مالی جهانی متوقف شد. بعد از آن، افزایش ارزش یوآن از ژوئن ۲۰۱۰ از سرگرفته شد و تا اوایل سال گذشته ادامه داشت. سال گذشته پس از یک دوره کاهش ارزش یوآن، نرخ این واحد پول در برابر دلار تثبیت شد. کل افزایش ارزش یوآن در برابر دلار از سال ۲۰۰۵ بیش از ۲۵ درصد بوده است. ارزش این پول در برابر دیگر ارزهای عمده مانند یورو و ین افزایش بیشتری را ثبت کرده است.
یوآن چین آزادانه قابل معامله نیست و تغییرات ارزش آن به شدت توسط دولت کنترل می‌شود. بانک مرکزی چین هر روز صبح در شانگهای نقطه میانی برای ارزش یوآن در برابر دلار و دیگر ارزهای عمده تعیین می‌کند. این نقطه میانی ۲ درصد بالاتر یا پایین‌تر از ارزش تعیین شده در روز قبل است که البته در بیشتر موارد کسری از یک درصد است.
اما روز سه‌شنبه، بانک مرکزی چین ارزش یوآن را در برابر دلار در رقم ۶٫۲۲۸۹ ثابت کرد که ۱٫۹ درصد کمتر از نرخ رسمی روز دوشنبه بود. بانک مرکزی چین در بیانیه‌ای که در وب‌سایت خود منتشر کرد، اعلام کرد:
«به دنبال این بود که نرخ مبادله یوآن در برابر دلار را «مناسب‌سازی» کند.»
این بانک همچنین اعلام کرد به روند بازار واکنش نشان داده است؛ زیرا در ماه‌های اخیر معامله‌گران روی کاهش ارزش یوآن حساب کرده بودند. در معاملات روز سه‌شنبه در سرزمین اصلی چین، ارزش یوآن باز هم کاهش یافت و تا اواسط روز به ۶٫۳۲ دلار رسید. ارزش یوآن در معاملات خارج از چین نیز کاهش یافت و تا اواسط روز به ۶٫۳۵ دلار رسید.
این اقدام بانک مرکزی چین همچنین ارز کشورهایی را که به این کشور به‌عنوان بازار صادراتی وابسته هستند، دچار نوسان کرد. به‌طوری که روز سه‌شنبه ۱۲ آگوست، ارزش دلار استرالیا و ارزش وون کره‌ی جنوبی در برابر دلار بیش از یک درصد کاهش یافت. تحلیلگران بانک اچ‌اس‌بی‌سی دراین‌باره نوشتند:
«گرچه سیاست‌گذاران چین مدت‌ها است که می‌گویند اصلاحاتی در حوزه نرخ پول انجام می‌دهند، اما ماهیت ناگهانی بودن این اقدام موجب بی‌ثباتی چشمگیر در ارزش یوآن و دیگر ارزهای آسیایی شد.»
۲۱ مرداد ۱۳۹۴
