تشکیل باشگاه تحریمی‌ها برای مقابله با تحریم‌های اقتصادی آمریکا
محمدباقر خرمشاد دبیر شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران در برنامه «رهیافت» رادیو اقتصاد با موضوع ضرورت راه‌اندازی باشگاه تحریمی‌ها و بررسی سازوکار مقابله با تحریم‌ها در جنگ اقتصادی، گفت: اکنون شرایط جهان به گونه‌ای است که ایالات متحده آمریکا فقط ایران را تحریم نکرده؛ بلکه سایر قدرت‌های بزرگ مانند روسیه، چین و … را هم تحریم کرده است.
مسئله مزبور بیانگر این است که جمهوری اسلامی در این قضیه تنها نیست و اگر بتوان کشورهای تحریمی را دور هم جمع کرد بدون شک می‌توان بصورت مشترک بسیاری از نیازها را تامین، کمبودها را جبران و از همه مهمتر تا حد زیادی هدف‌گذاری‌های تحریم‌کنندگان را نقش بر آب کرد.
وقتی کشوری مورد تحریم قرار می‌گیرد به این معنا است که بخشی از آن محصولات و تجهیزاتی را که لازم دارد نمی‌تواند تامین کند و بخشی که خود دارد نمی تواند در اختیار دیگران قرار دهد. در حال حاضر 23کشور در جهان به نوعی درگیر تحریم هستند. این کشور ها به راحتی می‌توانند به یک مسیر موازی اقتصادی فکر کنند تا بتواند نیازهای همدیگر را با هم‌افزایی و مشارکت یکدیگر برآورده سازند.
دبیر شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران گفت: اگرباشگاه تحریمی ضد آمریکا ایجاد شود؛ اتفاق بسیار وحشتناکی برای آمریکا خواهد افتاد. به طور کلی کشورهای مورد تحریم باید توان خود را روی هم بگذارند تا بصورت مشترک نیازهای همدیگر را برطرف و به یک معنا دفع خطر کنند.
کشورهای تحریمی باید به مسیر موازی اقتصادی بیاندیشند
محمدباقر خرمشاد دبیر شورای راهبردی روابط خارجی ایران در ادامه با اشاره به حمله تحریمی مستمر آمریکا به دهکده جهانی گفت: عقل حکم می‌کند، در برابر چنین حملاتی دستکم افراد و جوامع آسیب دیده، سیستم دفاعی در برابر این حملات ایجاد کنند.
وقتی کشورهای تحریمی از نظام مالی و ارتباطات اقتصادی مرسوم محروم می‌شوند، باید به مسیر موازی اقتصادی برای برطرف کردن نیازهای اقتصادی یکدیگر اندیشید. وقتی اصل این اجماع را دولت‌ها بپذیرند، ابزار لازم قابل تعبیه است. توانمندی‌های صادراتی و بازارهای متقابل در بین کشورهای تحریمی، می‌تواند مسیر شکل‌گیری این اجماع را شفاف کند.
خرمشاد درباره چگونگی اجرایی شدن شکل‌گیری باشگاه تحریمی‌ها تصریح کرد: باید چندین کشور از جمله ایران از مجموع 23کشور تحریمی، پیشگام ایجاد باشگاه تحریمی‌ها شوند و سپس به فکر توسعه این جامعه در جهت رفع نیازهای یکدیگر با شکل‌گیری بازار و حتی پول مشترک باشند.
وی تصریح کرد: هر دولتی در ایران حتماً باید و می‌تواند با غرب تعامل و کار مشترک داشته باشد، اما اینکه احساس کنیم صرفاً باید با غرب کار کنیم، تفکر اشتباه و محدودکننده‌ای است. اگر قرار باشد با غرب از دستِ بالا کار کنیم، باید به آن‌ها القاء کرد که گزینه‌های دیگری برای همکاری ایران با سایر کشورها نیز وجود دارد.
کشورهای تحریم شده توسط آمریکا ظرفیت بزرگی برای همکاری مشترک دارند
کشورهای که تحریم شده‌اند مانند روسیه، چین، کوبا، ایران، ترکیه، سوریه و غیره کشورهای کوچکی نبوده و ظرفیت‌های بسیار بزرگی برای همکاری مشترک دارند. این کشورها از ظرفیت و توان بسیار بالایی در عرصه های مختلف برخوردارند و به راحتی می توانند نیازهای همدیگر را تامین و همینطور مشکلات و موانع را از سر راه فعالیت های خود بردارند.
با مرور مخاطراتی که در 40 سال گذشته برای انقلاب اسلامی پدید آمده است؛ شاید به جرات بتوان گفت در اکثریت قریب به اتفاق چالش‌هایی که بوجود آمد ایران شروع‌کننده نبوده است؛ اما به رهبری حضرت امام و مقام معظم رهبری این توان بوده که بتوان تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد و دشمن برای مهار فرصت‌های جدید ناشی از تحریم‌های خود مجبور شود راهبردها و تاکتیک‌های خود را عوض کند.
جنگی که در ابتدای انقلاب اسلامی، صدام علیه ایران آغاز کرد تبدیل به فرصتی شد که انقلاب توانست خود را بازسازی کند. آنچه که اکنون کشور از نظر توان موشکی، نظامی و منطقه‌ای دارد بخش قابل توجهی محصول خاکسترهای همان دوره است.
وی همچنین یادآورشد: ایران داعش را ایجاد نکرد. ایجاد داعش برای مهار ایران بود؛ اما از دل فتنه داعش، حشد الشعبی در عراق، نیروهای مردمی در سوریه و انصارالله در یمن متولد شد و در عین حال جمهوری اسلامی توانست در این شرایط حساس با اتخاذ راهبرد های صحیح تهدیدها را به فرصت تبدیل کند.
راهبرد اساسی برای مصون ماندن از تحریم‌های آمریکا، پیاده‌سازی اقتصاد مقاومتی است
در ادامه علیرضا فرقانی، دبیر شورای سیاست‌گذاری باشگاه تحریمی ها نیز با اشاره به تحریم‌های ظالمانه آمریکا گفت: تحریم به شکل و شمایل امروزی قدمتی ۱۰۰ سال در دنیا دارد. پیش از انقلاب اسلامی هم سابقه تحریم برای ایران وجود داشته به خصوص در بحث ملی شدن صنعت نفت که با پیگیری انگلیس در سازمان ملل علیه کشور اعمال شد. پس از انقلاب نخستین تحریم آمریکا علیه ایران بر سر تسخیر لانه جاسوسی کلید خورد.
فقط تحریم ها ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل در دنیا جنبه قانونی دارد و به عبارتی بقیه تحریم‌ها غیرقانونی است. در حال حاضر ۹۳ درصد تحریم‌های جهان به وسیله دولت آمریکا در حال انجام است. قبل از ۱۹۹۰ میلادی نزدیک به ۵۰ درصد تحریم‌ها مربوط به آمریکا بود؛ اما با فروپاشی شوروی، آمریکا ابزار تحریم را خیلی بیشتر در سیاست خارجی خود به خدمت گرفت.
فرقانی در ادامه ضمن اشاره به دو مکتب «جکسونیسم» و «ویلسونیسم» در آمریکا افزود:
مکتب جکسونیسم یک مکتب جنگ طلب و قائل به مداخله نظامی در کشورهاست و به عبارتی اعتقاد به جنگ سخت دارد. اما مکتب ویلسونیسم بحث جنگ نرم را پیگیری می‌کند. جالب اینکه مقدمه مشترک این دو مکتب، اعمال تحریم است. یک جا تحریم منجر به جنگ در عراق و لیبی می‌شود؛ از این جهت که تضعیف مبانی اقتصادی و فروپاشی اتحاد ملی آن کشور را رقم می زند و جای دیگر تحریم مقدمه‌ای می شود برای جنگ نرم مثل ایران چون توانایی جنگ سخت را ندارند.
دبیر شورای سیاست‌گذاری باشگاه تحریم‌ها گفت: به طور کلی تحریم به عنوان یک ابزار مشترک برای این دو مکتب محسوب می‌شود و این تحریم‌ها ماهیت اقتصادی دارد. به طور کلی سه رکن اصلی آمریکا در این هژمونی اقتصادی‌ای که در جهان دارد به دلار، نفت و بانک خلاصه می‌شود.
جنبش غیرمتعهدها نتوانست ابزار مستقلی را ارائه کند/ باشگاه تحریمی‌ها این فرصت را دارد
فرقانی درباره اظهارات خرمشاد گفت: بعد از جنگ جهانی دوم دوقطبی بلوک شرق و غرب تشکیل شد و در پی آن جنبش غیرمتعدها (با افزایش تعداد اعضاء به حدود 120کشور)، با هدف استقلال از دو بلوک شرق و غرب تشکیل شد؛ اما در عمل جنبش کشورهای غیرمتعهد به عنوان یک بستر، موفق به ارائه طرح و ابزار مستقل نشد.
البته امروز یک فضای 3قطبی مابین تحریم شدگان، تحریم‌کنندگان و محروم‌شدگان (به واسطه محرومیت از همکاری با تحریمی‌ها) در حال شکل‌گیری است. در این شرایط اگر باشگاه تحریم شدگان بتوانند، ابزار مستقلی را برای فعالیت میان خودشان و حتی با محروم‌شدگان تعریف کنند، قطعاً تحریم‌کنندگان در بازی دو سرباخت ناشی از استمرار یا لغو تحریم‌ها می‌افتند.
وی خاطرنشان کرد: رهبر انقلاب می‌فرماید به دنبال یک راهبرد اساسی برای مصون ماندن از تحریم‌ها باشید نه کنترل، مهار و دور زدن تحریم‌ها. حال سوال اینکه چگونه می‌توان از تحریم‌ها مصون ماند؟ حضرت آقا راهبردی که در این زمینه اعلام فرمودند اجرای اقتصاد مقاومتی بود و بدین صورت اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در اولویت است.
تولید ناخالص داخلی باشگاه تحریمی‌ها 5/3 تریلیون دلار است
رسول سلیمانی کارشناس اقتصادی در ادامه با اشاره به رویه آمریکا در وضع تحریم‌ها گفت: رویه آمریکا در تحریم‌ها غالباً رویه سیاسی است که این مسئله در کشورهای مقصد تحریم‌های آمریکا نظیر روسیه، ایران، سوریه، و عراق قابل مشاهده است. کشورهای تحریم‌شده از سوی آمریکا، در مجموع 5/3تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی دارند.
این کارشناس اقتصادی افزود: با خروج انگلیس و زمزمه‌های خروج هلند از اتحادیه اروپا، نئوناسیونالیسم در جهان در حال رشد است که نشان می‌دهد به جای فضای اقتصادی، فضای سیاسی و اعمال زور برخی کشورها در حال تحمیل به سایرین است.
سلیمانی گفت: ایران مزیت نسبی برای ورود به بازارهای کشورهای تحریمی در حوزه‌هایی نظیر مواد غذایی، نانو، پتروشیمی و معادن را دارد.
وی گفت: تحقیر و کوچک‌انگاری کشورهای ضعیف نظیر کشورهای آفریقایی و برخی همسایگان از سوی مسئولان قابل قبول نیست. طبق پیش‌بینی‌های مرکز تحقیقات و نوآوری اتحادیه اروپا، رشد اقتصادی اتحادیه اروپا تا سال 2050، با افزایش 50درصدی 27تریلیون دلار خواهد بود؛ در حالی‌که حجم اقتصاد آفریقا طبق پیش‌بینی صندوق بین‌المللی اروپا با رشد 5/11 برابری تا سال2050 میلادی، به 29تریلیون دلار خواهد رسید.
مقابله با تحریم‌ها با ایجاد باشگاه تحریمی‌ها و تمرکز بر سیاست همسایگی
انفعال در برابر تحریم از سوی کشورهای تحریم شده نتیجه‌ای جز فشار مضاعف نخواهد داشت. چگونگی ایجاد باشگاه تحریمی‌ها مسیری جز همفکری اندیشمندان حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کشورهای تحریم‌شده ندارد. از طرفی به همان میزان که تشکیل باشگاه تحریمی‌ها در خنثی‌سازی تحریم‌ها اثر دارد، فعال‌سازی سیاست همسایگی نیز موثر خواهد بود.
